Jak skutecznie motywować dzieci? Proponujemy kilka sprawdzonych i zalecanych przez psychologów sposobów motywowania najmłodszych oraz sugerujemy, jakich metod powinno się unikać.
Rodzice i opiekunowie codziennie próbują zachęcać dzieci do wykonywania różnych czynności – mycia zębów, jedzenia, ubierania się, nauki, sprzątania. Nierzadko spotykają się z odmową, która przybiera postać zdecydowanego „NIE!”, albo nieco łagodniejszą: „nie chce mi się”, „później”, „to bez sensu”. Młodsze dzieci płaczą, krzyczą, tupią, starsze udają, że nie słyszą – każde wyraża swój opór tak, jak potrafi. Co zatem zrobić, by dzieciom „chciało się tak, jak im się nie chce”, najlepiej bez marudzenia i z uśmiechem na ustach?
Za podjęcie i kontynuację działania odpowiedzialna jest w głównej mierze motywacja. W psychologii wyróżniamy motywację wewnętrzną i zewnętrzną. Pierwsza skłania do podejmowania i kontynuowania działania dla samej aktywności – „robię, bo chcę”. Składnikami motywacji wewnętrznej są: świadomość i rozumienie własnych potrzeb, ocena istotności celu, umiejętność weryfikacji posiadanych kompetencji oraz możliwości uzyskania wsparcia. Druga zaś oznacza działanie pod wpływem poleceń, napomnień, zachęt płynących z otoczenia – „robię, bo muszę”. Motywacja zewnętrzna prowadzi do uzależniania oceny własnej osoby od zdania innych. Jeśli zależy nam, by dzieci czerpały radość z tego, co robią, by w przyszłości były asertywne, a jednocześnie otwarte na trudne wyzwania, rozwijajmy w nich motywację wewnętrzną. Dzięki niej bardziej świadomie, z większym zaangażowaniem i przyjemnością będą brać udział w różnych zajęciach, chętniej uczyć się odpowiedzialności, doświadczać dumy z sukcesu i radzić sobie z porażkami.
W całym procesie wychowywania najważniejsza jest dobra relacja z dziećmi, bazująca na szacunku, akceptacji i bezpieczeństwie. Kształtujemy ją już od pierwszych dni życia dziecka. Oto kilka dobrych praktyk, które pomogą rodzicom i opiekunom budować motywację wewnętrzną.
1. Rutyna, przewidywalność i konsekwencja
Przewidywalność życia daje poczucie bezpieczeństwa, dlatego specjaliści zachęcają do jak najwcześniejszego wprowadzania rutynowych czynności w życie dzieci. Te, które wcześnie uczone są np. regularnego mycia zębów czy odkładania zabawek do szafki, chętniej będą wykonywać także inne zadania. Dobrym rozwiązaniem, szczególnie w przypadku najmłodszych, jest grafika – zegar z codziennymi zadaniami. Sprawdza się on m.in. jako „przypominajka”. Jeśli dzieci potrafią się już komunikować, to warto angażować je w ustalanie takich zasad.
Wprowadzenie harmonogramu działania ma sens, jeśli jest on konsekwentnie stosowany. Dzięki temu z czasem wykształcają się w dzieciach pewne nawyki oraz przekonanie o sensowności podejmowanych działań (np. „Szybciej wychodzimy z domu, kiedy sam zakładam kurtkę i buty”).
2. Rób wyjątki
Konsekwencja w wychowaniu jest niezwykle ważna, warto jednak być również elastycznym i od czasu do czasu robić wyjątki. Jeśli widzimy, że dziecko z coraz większą niechęcią wykonuje jakieś polecenie, zastanówmy się, co może być tego przyczyną. Może nie chce przerwać zabawy, która...
