Różnicowanie zaburzenia afektywnego dwubiegunowego oraz zaburzenia osobowości borderline nie jest łatwe, ponieważ te formy zaburzeń są do siebie pod wieloma względami podobne, co powoduje, że czasem nawet doświadczony klinicysta może je ze sobą pomylić. Co więcej, zaburzenia te mogą ze sobą współistnieć, choć w różnym stopniu i w różnych proporcjach. Należą one bowiem do zupełnie innych grup klinicznych patologii: zaburzenie afektywno-dwubiegunowe zaliczamy do zaburzeń nastroju (co w systemie DSMIV klasyfikowano do tak zwanej osi I), a bordeline do zaburzeń osobowości (co zaliczano do całkowicie odrębnej osi II).
W najnowszym systemie diagnostycznym już tak bardzo nie przeciwstawia się ich sobie: zaburzenia afektywne dwubiegunowe stanowią w systemie DSMV obszerną grupę zaczynającą się od numeru 296 (w systemie ICD10 od F31), natomiast zaburzenie osobowości typu borderline (301.83, F60.3) należy do grupy zaburzeń osobowości, które zaczynają się od numeru 301 (w systemie ICD10 od F60). Jakkolwiek zaburzenie afektywne dwubiegunowe stanowi patologię dynamiczną, zmienną, cechującą się nawrotami i remisjami, podczas gdy zaburzenie typu borderline wynika z nieprawidłowo ukształtowanej osobowości, ma zatem charakter stosunkowo trwały, będący właściwie niemal stałą cechą człowieka (co nie znaczy, że nie można go wyleczyć czy choćby zmniejszyć, ale wymagać to będzie przede wszystkim żmudnej i długotrwałej psychoterapii).
To już od razu wyznacza nam pierwszą istotną różnicę, ważną przy odróżnianiu tych dwóch jednostek nozologicznych: zaburzenie afektywne dwubiegunowe ma charakter zmienny i dynamiczny, a zaburzenie typu bordeline jest względnie trwałe i stałe (dopóki nie zostanie uleczone lub podleczone).
Wydaje się, że zaburzenie osobowości typu borderline występuje częściej. Na zaburzenie afektywne dwubiegunowe cierpi około 1% procent populacji amerykańskiej (Basco, 2017), w innych krajach dane są też podobne (jest to porównywalne do częstości występowania schizofrenii w populacji ogólnej, która w różnych krajach wynosi około 1%). Natomiast badania epidemiologiczne dostarczają różnych danych dotyczących częstości występowania osobowości borderline. Jedni autorzy szacują, że wskaźnik ten w populacji ogólnej w społeczeństwach europejskich i amerykańskim wynosi 0,7–1,8%. Inni wskazują przedział 0,2–2,8% populacji ogólnej. Dla pacjentów hospitalizowanych psychiatrycznie częstość występowania tego zaburzenia szacuje się w przedziale 15–25%, przy czym diagnoza ta stanowi połowę wszystkich przypadków z rozpoznaniem zaburzeń osobowości.
PODOBA CI SIĘ TEN ARTYKUŁ?
ODBLOKUJ DOSTĘP DO WSZYSTKICH TREŚCI I SPRAWDŹ CO JESZCZE NA CIEBIE CZEKA!
ZABURZENIE AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE – KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe stanowi płynny i niestabilny stan psychiki, w którym na przemian występują epizody maniakalne (lub hipomaniakalne) oraz depresyjne. Jeżeli występują wyłącznie epizody depresyjne, rozpoznajemy depresję jednobiegunową. Natomiast przypadki, w których występują wyłącznie stany maniakalne, zdarzają się bardzo rzadko, zwykle stany te występują po wcześniejszych epizodach depresyjnych.
Obecnie wyróżnia się trzy najważniejsze typy tej choroby: zaburzenie dwubiegunowe typu I, zaburzenie dwubiegunowe typu II oraz zaburzenie cyklotymiczne. W zaburzeniu dwubiegunowym typu I występuje zawsze epizod maniakalny, ustępujący po pewnym czasie epizodowi hipomaniakalnemu lub depresyjnemu.
Aby rozpoznać epizod maniakalny, wystarczy zauważyć trzy spośród następujących objawów: postawa wielkościowa, zmniejszona potrzeba snu, nadmierna gadatliwość, gonitwa myśli, łatwe rozpraszanie uwagi, nadmierna aktywność lub pobudzenie psychoruchowe oraz skłonność do nierozważnych zachowań (nadmierne zakupy, nierozważne inwestycje, nieostrożna, nadmierna aktywność seksualna itd.), przy czym konsekwencją tego jest poważne upośledzenie funkcjonowania społecznego i zawodowego, niejednokrotnie prowadząc nawet do hospitalizacji.
Do rozpoznania epizodu hipomaniakalnego wystarczy również zauważyć trzy spośród poprzednio wymienionych objawów, z tym że nie powodują już one upośledzenia funkcjonowania, choć są dla innych zauważalne i są inne od zachowań w okresie bezobjawowym.
Do rozpoznania większego zaburzenia depresyjnego konieczne jest zauważenie w ciągu tego samego dwutygodniowego okresu pięciu z następujących objawów: obniżony nastrój utrzymujący się przez większą część dnia, znaczne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczuwania przyjemności, znaczący spadek masy ciała, bezsenność lub nadmierna senność, pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe, zmęczenie lub poczucie braku energii niemal każdego dnia, poczucie braku własnej wartości lub nadmierne poczucie winy prawie każdego dnia, zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji, nawracające myśli o śmierci lub myśli samobójcze, przy czym występowanie tych objawów powoduje (istotne klinicznie) cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania. Zaburzenie dwubiegunowe typu II charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem powyżej opisanych epizodów: hipomaniakalnego oraz większego zaburzenia depresyjnego. Natomiast zaburzenie cyklotymiczne cechuje występowanie w okresie co najmniej dwóch lat licznych epizodów z objawami hipomaniakalnymi oraz depresyjnymi niespełniających koniecznych kryteriów dla pełnego epizodu maniakalnego oraz pełnego epizodu większego zaburzenia depresyjnego, przy czym objawy te powodują (istotne kliniczne) cierpienie pacjenta lub upośledzają jego funkcjonowanie.
ZABURZENIE OSOBOWOŚCI TYPU BORDERLINE – KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA
Zaburzenie osobowości typu borderline definiowane jest jako stały wzorzec zachowań i doświadczania emocji, który polega na niestabilności związków międzyludzkich, zmienności w zakresie spostrzegania samego siebie i reakcji emocjonalnych oraz znacznej impulsywności.
Rozpoczyna się zazwyczaj w okresie młodszej dorosłości. Do rozpoznania tej jednostki nozologicznej (chorobowej) potrzebne jest zauważenie przynajmniej pięciu z wymienionych poniżej objawów: wysiłek wkładany w unikanie wyobrażonego odrzucenia, niestabilne związki międzyludzkie, impulsywne zachowania stanowiące zagrożenie, groźby samobójcze lub okaleczenia, niestabilne reakcje emocjonalne, przewlekłe poczucie pustki, częste wybuchy złości, związane ze stresem wyobrażenia paranoidalne lub objawy dysocjacyjne.
Charakterystyczny dla osobowości z pogranicza jest brak spójnej tożsamości, która normalnie nadaje życiu sens i kierunek oraz chroni przed porywami nagłych i destrukcyjnych impulsów. Zaburzenie osobowości typu borderline występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Bardzo często ten typ zaburzenia nakłada się także na innego rodzaju zaburzenia osobowości, zwłaszcza na cechy osobowości zależnej, histronicznej, unikającej, depresyjnej, negatywistycznej lub narcystycznej.
Milson i Davis (2005) wyróżnią cztery typy zaburzeń osobowości z pogranicza, z których objawiają się też pewne cechy innych zaburzeń: osobowość zniechęcona, autodestrukcyjna, impulsywna i drażliwa.
Osobowość zniechęcona jest niezwykle podatna na wpływy, uległa, potuln...
